Reflectie is belangrijk. Het helpt ons om meer inzicht te krijgen in situaties en ons eigen handelen in situaties. Het is zeker mooi dat er in het onderwijs vandaag de dag (veel) aandacht is voor (zelf)reflectie. De grote aandacht die er vaak is voor reflectie heeft naar mijn idee echter ook een keerzijde. Zelf heb ik tijdens mijn studie vaak ervaren dat er zoveel van mij werd gevraagd om te reflecteren op situaties dat ik het idee kreeg dat het me eerder in de weg stond dan hielp in mijn ontwikkeling. Ik weet wel zeker dat dit soms het geval was. Als stagebegeleider in de geestelijke gezondheidszorg heb ik van studenten begrepen dat ze de vraag om op situaties te reflecteren vaak als teveel ervaren. Is het in het algemeen genomen beter om studenten minder te vragen om op zaken te reflecteren? Wie weet wel. Wat kan er in de plaats komen van reflecteren? Mijn antwoord daarop is mindful-reflecteren.
Soms vergaar je niet het meeste inzicht door veel over iets na te denken maar door stil te zijn. Door stil te zijn en te observeren…door een situatie er gewoon te laten zijn. Je bent je bewust van de situatie en laat de situatie gewoon zijn wat ze is. Je staat toe dat je meer inzicht krijgt in de situatie maar forceert niks. Je staat toe te voelen hoe je je voelt over de situatie en staat onduidelijkheden die je ervaart met betrekking tot de situatie toe. Je ervaart deze op een mindful wijze. Dat wil zeggen dat er geen verzet is tegen de ervaring, maar dat je je ook niet identificeert met wat je ervaart. In plaats daarvan identificeer je je met degene die waarneemt, met het waarnemende zelf dat vrij is van alle eventuele ellende en rompslomp.
Zelf heb ik tijdens mijn studie heel vaak ervaren dat op deze manier met situaties – met casussen – omgaan heel behulpzaam is. In plaats van door teveel over iets na te denken er helemaal verstrikt in te raken, heb ik vaak gewoon situaties er laten zijn. Ik heb ze de ruimte gegeven. Op deze manier, heb ik ervaren, kan inzicht op een situatie zich op een natuurlijke wijze ontwikkelen. Het kan zijn alsof inzicht zich ontvouwt, ja alsof het zich gewoon openbaart. Deze manier van iets er gewoon laten zijn, kan afgewisseld worden met actieve reflectie voor een maximale ontwikkeling. Het is een kwestie van aanvoelen. Wanneer denk je actief over iets na wat er gaande is, en wanneer laat je iets gewoon zijn en laat je je meer leiden door je intuïtie. Het is een kwestie van het vinden van balans. En hierin baart oefening, zoals met zoveel dingen het geval is, kunst.
Ik ben er een sterk voorstander van dat in elke opleiding er niet alleen maar aandacht is voor het belang van reflectie maar ook voor mindfulness en hoe aandacht voor beide en het combineren van beide bijdragen aan een maximale ontwikkeling. Reflecteren kan confronterend zijn en het is daarom goed om op een milde wijze (mindful) te weten om te gaan met datgene waarmee je je geconfronteerd ziet.
In deze tijd waarin veel mensen lijden onder burn-outs en depressie is het tijd voor een andere mentaliteit, een andere benadering. We dienen onze houding te veranderen ten opzichte van wat het meest behulpzaam is voor onze groei. Meer nadenken is niet altijd meer groeien, meer nadenken is soms stagnatie en terugval. Om beter te presteren is het niet altijd beter om meer te doen. Het kan goed zijn om stil te staan en op een situatie en je doel te reflecteren. Het kan goed zijn om ook echt stil te staan en gewoon in rust te zijn, mindful te zijn. Probeer eens mindful-reflecteren. Ik zeg niet dat het altijd zaligmakend is, maar het werkt.
Voeg hier nog wat heartfulness aan toe en de manier om met lastige situaties om te gaan is nog meer compleet. Wees bereid om liefde en medeleven meer de ruimte te geven. Nodig gerust universele liefde uit in je leven. Wees bereid om je compassie voor jezelf te verdiepen en jezelf zo te bevrijden uit de beperkende en vaak verstikkende ketenen van (zelf) haat. Wees bereid mild te zijn voor jezelf en anderen. Mildheid en discipline kunnen heel goed samengaan.
Meer mindfulness en heartfulness (compassie) in het onderwijs, in elke opleiding. Ja dat is wat er nodig is!
Mensen zijn meer dan analyserende robots die klaargestoomd moeten worden om te functioneren in een maatschappij die het milieu ten gronde brengt, (stiekem) investeert in wapenhandel en dagelijks duizenden mensen in armoede laat leven of zelfs laat sterven van de honger. Het is een collectieve manier van leven die zorgt voor burn-outs, depressie en meer ellende.
Medicijnen kunnen gepast en behulpzaam zijn, maar laten we zeker nooit de context uit het oog verliezen. Als een kind psychische problemen heeft dan ga je ook kijken hoe het ervoor staat met het gezin. Als het wordt mishandeld ga je niet niks doen aan die mishandeling en alleen maar medicijnen voorschrijven. Je gaat de situatie als je slim bent op een holistische wijze benaderen. Je kijkt naar het hele gezin, naar het hele systeem en zoekt naar waar veranderingen mogelijk zijn om die door te voeren. Hetzelfde geldt voor volwassenen en de maatschappij als geheel. Is het misschien zo dat een individu het lastig vindt om te functioneren omdat bepaalde maatschappelijke systemen disfunctioneel zijn? Is er misschien sprake van een tirannieke economie waarin bijna alle welvaart op een zogenaamd ‘legale’ manier in handen komt van slechts een paar procent van de bevolking?
Er dient hier echt verandering in te komen en een meer, wat ik noem, MHR model (mindful- en heartful- reflectiefmodel) in het onderwijs kan hier zeker bij helpen. Het is een mooie bijdrage aan de systeemverandering die zo hard nodig is. In een MHR model is er ook sprake van aandacht voor hoogsensitiviteit. Er is sprake van ruimte voor ieders unieke kwaliteiten en voorkeuren. Deze worden dankzij het gebruik van het mindful- en heartful- reflectiefmodel op en ongedwongen en effectieve wijze ingezet waardoor ieders bijdrage aan de samenleving maximaal is. Het mindful- en heartful- reflectief model toegepast in het onderwijs, draagt bij aan een meer ontspannen, levendige en goed functionerende samenleving voor iedereen! Dat is waar we het voor zouden moeten doen! Nu meteen!
Het MHRT-model uitgelegd
Het mindful-, heartful- reflectieve model bestaat uit 4 stappen. Dit betreft het oefenen in:
Mindfulness
Algemene houding:
- Mild bewustzijn van het fysieke lichaam (lichamelijke sensaties), gedachten, gevoelens en geluiden. Deze toestaan zonder je ermee te identificeren.
Oefeningen:
- Mindful meditaties en bodyscans doen.
Het MBSR (Minfulness Based Stress Reduction) model of een speciaal op het onderwijs toegespitste variant kan onderwezen worden.
Heartfulness
Algemene houding:
- Liefde en medeleven naar iedereen ongeacht de toestand van zijn.
Oefeningen:
- Universele liefde uitnodigen in je leven. Zeg bijvoorbeeld: Ik nodig nu universele liefde uit in mijn leven.
- Liefde voelen voor iets waarvan je houdt (bijvoorbeeld een bloem) en die liefde ook toestaan in situaties die je als moeilijk ervaart.
- Meditaties/visualisaties gericht op het vergroten van het bewustzijn van liefde en medeleven.
Het MBCL (Mindfulness Based Compassionate Living) model of een variant hierop kan onderwezen worden.
Reflecteren
Algemene houding:
- Het logische denkvermogen (gezonde verstand) gebruiken.
- Het onderscheidingsvermogen gebruiken.
- Naar jezelf en je eigen handelen kijken en niet alleen naar dat van anderen.
- Niet te snel oordelen.
- Holistisch
Oefeningen:
- Het logisch denkvermogen activeren door het onderscheidingsvermogen te gebruiken en leren zien waar zaken met elkaar in verbinding staan en juiste conclusies leren trekken. Bijvoorbeeld door de werking van het ecosysteem te bestuderen.
Toepassen inzichten
Uitvinden wat in welke situatie in je dagelijkse leven het beste werkt en dan ook daadwerkelijk dit gebruiken. Het kan hierbij helpen dagelijks (of in elk geval regelmatig) in een soort log-/dagboek je ervaringen op te schrijven en wat je hebt geschreven af en toe weer door te nemen. Schrijf ook vooral op waar één van de toegepaste methodes succes had en laat dit een motivatie zijn om door te gaan met het toepassen van de methodes op de meest behulpzame wijze!
Copyright © Marlon Wong Sioe 2024
Lees hier als je wilt meer van Marlon zijn columns over liefde, bewustzijn en duurzaamheid.
Als een van zijn columns je aanspreekt, dan zal het boek ‘Een Spirituele Samenleving’ je waarschijnlijk ook aanspreken! Nu hier te koop evenals de dichtbundel ‘Velden van Smaragd’!
Zelf meedenken over het onderwerp? Word dan lid van de groep: Samen een Spirituele Samenleving creëren
Like als je wilt ook de pagina: Een Spirituele Samenleving: mens-, dier- en milieuvriendelijk samenleven en/of Marlon Wong-Sioe.
Marlon Wong-Sioe studeerde hbo Theologie, deed een mindfulness trainer basisopleiding en is schrijver van het boek ‘Een Spirituele Samenleving: een gids om mens-, dier- en milieuvriendelijk samen te leven’ en de dichtbundel ‘Velden van Smaragd: gedichten geïnspireerd op de betoverende schoonheid van de natuur.