Op 1 juli 2023 is het 150 jaar geleden dat de slavernij door de Nederlandse staat werd afgeschaft en dat wordt herdacht en gevierd. Hoewel excuses gemaakt op die dag wellicht meer zouden binnenkomen, zijn de op 19 december 2022 namens de staat gemaakte excuses voor het slavernijverleden van Nederland toch een mooi begin te noemen.

Wat is de zin van dergelijke excuses? Je zou kunnen zeggen dat excuses maken niet gaat over dat mensen zich schuldig moeten voelen over wat er is gebeurd. Vasthouden aan schuld ketent ons alleen maar aan het verleden. Waar gaat het maken van excuses als het goed is dan wel over?

Het gaat over:

-Erkenning van wat er is gebeurd.

-Erkenning dat dit verkeerd was en nog steeds verkeerd is.

-Erkennen dat het anders, meer humaan, moet om vervolgens te doen wat je kan om dingen recht te zetten.

Dit doen is niet alleen in het voordeel van bepaalde bevolkingsgroepen, maar in het voordeel van de hele samenleving.

Waar het in andere woorden om gaat, is het erkennen van wat de effecten van het verleden op de huidige situatie zijn. In zekere zin kunnen we veranderen wat anderen in het verleden hebben gedaan. Niet de fysieke daden waaronder het gevangen nemen, martelen en doden van mensen, maar wel de psychologische en daarmee ook bepaalde materiële gevolgen die deze daden nu nog hebben op de samenleving. Deze gevolgen zijn er en kunnen als een psychische keten zijn voor mensen. Deze psychische keten mag verbroken mag worden. Daar zal iedereen, ook mensen die geen voorouders hebben die tot slaaf gemaakt zijn, baat bij hebben.

Hoe kan deze keten verbroken worden? De eerste twee genoemde stappen, erkenning van wat er is gebeurd en dat dit verkeerd was en nog steeds verkeerd is, zijn al een begin.

Wanneer mensen meer erkennen wat er is gebeurd, dat dit verkeerd was en wat te gevolgen ervan zijn op de samenleving vandaag de dag, dan ontstaat een zekere ruimte en opluchting. Het is dan gemakkelijker om (generaties lang doorgegeven) pijn, verdriet en angst te verwerken. Het maakt het gemakkelijker op te bloeien ten gunste van iedereen.

Natuurlijk kan deze erkenning ook gevoelens van schuld en schaamte naar boven brengen. Hier hoeven we niet bang voor te zijn. Ze mogen erkend worden, evenals de onderliggende angst. Ze mogen net als alle andere gevoelens doorwerkt worden om zo tot meer helderheid te komen. In deze helderheid is er liefde en een gevoel van verantwoordelijkheid om het beste van deze samenleving te maken. Dat wil zeggen: een voor iedereen goed functionerende humane samenleving. Een echte rechtvaardige samenleving.

Als je iemand naar de grond trapt omdat je wil dat diegene voor jou werkt, dan is het niet alleen gepast om te stoppen met trappen. Het is dan ook gepast om diegene te helpen er weer bovenop te komen. Beter laat dan nooit. Ook als diegene al zelfstandig heeft getracht om te herstellen.

Wat kan er nog meer gedaan worden om de gruwelijkheden die dit land, helaas evenals veel andere landen, heeft begaan weer zo goed mogelijk recht te zetten en daarmee het goede voorbeeld te geven? Dus wat kunnen we doen aan zaken als discriminatie en hiermee samenhangende sociale ongelijkheid?

Het kan helpen om plannen van culturele organisaties die zich inzetten om een einde te maken aan discriminatie en sociale ongelijkheid te ondersteunen. Bij voorkeur dan plannen van organisaties waarvan de leden voor een (groot) deel nakomelingen zijn van mensen die vroeger in slavernij hebben geleefd.

We kunnen hierbij bijvoorbeeld denken aan plannen voor ontmoetingscentra, monumenten maar ook plannen om mensen te helpen hun talenten te ontwikkelen en gevoelens van waardigheid en compassie voor iedereen. Wanneer mensen wereldwijd elkaars intrinsieke waardigheid zien en werkelijk compassie voor elkaar hebben, kan er nooit zoiets als slavernij zijn. Wanneer dat wat compassie in de weg staat voor eens en altijd wordt losgelaten, zal de voedingsbodem voor elke vorm van slavernij ook voorgoed verdwijnen.

We kunnen allemaal een bijdrage leveren aan een meer compassievolle samenleving. Compassie is geen ‘roze laagje glazuur’ over gruwelijkheden. Het is het erkennen van lijden en het ernaar streven dit lijden te verlichten. Alleen door compassie – door liefde – kan een samenleving worden geheeld.

We mogen liefde hebben voor onszelf en daarbij de nodige grenzen stellen. We mogen liefde hebben voor anderen. We zijn met elkaar verbonden. Wat niet goed is voor de één, is uiteindelijk ook niet goed voor de ander. Wanneer we beseffen dat dat we een gemeenschappelijk doel hebben, een fijnere samenleving voor iedereen creëren, is dat een grote stap vooruit!

Hoe kan echt geleerd worden van het slavernij verleden?

Naast dat het gepast zou zijn op elke school onderwijs te geven over het slavernij verleden – een monument bouwen om 150 jaar afschaffing te vieren, een nationaal slavernij museum oprichten en 1 juli Keti Koti (wat betekent: ketenen gebroken) uitroepen tot nationale feestdag sluiten hier goed op aan – dient het onderwijs zich ook te richten op het voorkomen van slavernij. Denk bijvoorbeeld aan het aanbieden van lessen die helpen om meer compassie te hebben met jezelf en anderen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan lessen mindfulness (bijvoorbeeld MBSR) en lessen compassie (bijvoorbeeld MBCL). Denk ook aan lessen over diversiteit en inclusie! (Hier kan o.a. plaats voor worden gemaakt in het onderwijs door docenten vrij te stellen van veel administratieve taken.)

Tenslotte dient ook gekeken te worden naar wat wel moderne vormen van slavernij worden genoemd. Denk bijvoorbeeld aan kinderarbeid in verschillende delen van de wereld. Waar kan de handel van het land meer ‘fair trade’ worden? Wat kan de overheid doen om de handel van bedrijven meer ‘fair trade’ te krijgen? Excuses worden meer substantieel en geloofwaardig wanneer hier ook naar wordt gestreefd. Waar zwoegen mensen tegenwoordig om zich staande te houden in een kapitalistisch systeem? Ook al zijn de omstandigheden van deze mensen misschien veel minder ernstig dan die van de tot slaaf gemaakte mensen van anderhalve eeuw geleden en daarvoor, ook dit verdient aandacht strevende naar een werkelijk humane samenleving.

Misschien is niet iedereen zich bewust van de psychische ketenen van het verleden, maar ze zijn er. Door welgemeende excuses en bijpassende handelingen worden we als land vrij van de psychische ketenen van het verleden. Het betreft het verdwijnen van ketenen die het land als geheel hebben beperkt. We worden allemaal meer vrij!

Laten we de rijkdom en middelen (o.a. door slavernij verkregen) die we voorhanden hebben gebruiken om het land waarin we wonen tot een mooier land te maken: een land waarin iedereen de ruimte ervaart en gesteund worden om zijn/haar hart te volgen. Dit door voor iedereen goed toegankelijke zorg, onderwijs en woonruimte te regelen. Eén iemand het goede ontzeggen, is iedereen het goede ontzeggen. Door relaties te herstellen en samen te werken kunnen we als land een grote rol spelen in het heel maken van de wereld. Laten we erkennen dat we, zorg dragende voor onszelf, elkaar en de planeet, een prachtige gezamenlijke toekomst kunnen hebben!

Copyright © Marlon Wong-Sioe 2023

Lees hier als je wilt meer van Marlon zijn columns over liefde, bewustzijn en duurzaamheid.

Als een van zijn columns je aanspreekt, dan zal het boek ‘Een Spirituele Samenleving’ je waarschijnlijk ook aanspreken! Nu hier te koop evenals de dichtbundel ‘Velden van Smaragd’!

Zelf meedenken over het onderwerp? Word dan lid van de groep: Samen een Spirituele Samenleving creëren

Like als je wilt ook de pagina: Een Spirituele Samenleving: mens-, dier- en milieuvriendelijk samenleven en/of Marlon Wong-Sioe.

Marlon Wong-Sioe studeerde hbo Theologie, deed een mindfulness trainer basisopleiding en is schrijver van het boek ‘Een Spirituele Samenleving: een gids om mens-, dier- en milieuvriendelijk samen te leven’ en de dichtbundel ‘Velden van Smaragd: gedichten geïnspireerd op de betoverende schoonheid van de natuur.’